در سال های اخیر، علم سنجی نقش مهمی در سنجش و ارزیابی عملکرد پژوهشی داشته است. این علم، رشد و تکامل پژوهش را در طول زمان با مراجعه به داده های استانداردشده پژوهش های دانشگاهی به ویژه اطلاعات کتاب شناختی، تجزیه وتحلیل می کند. در واقع، علم سنجی یا همان دانش سنجش علم با ارزیابی و رتبه بندی اصولی پژوهشگران، دانشگاه ها و مراکز پژوهشی به ارتقای آنها کمک کرده و منجر به شناخت بهتر نقاط قوت و ضعف آنها می شود و نقش مهمی در سیاستگذاری عمومی و حکمرانی علمی بر عهده دارد. در این میان، جدای از مبنامندی علم سنجی و به تبع آن، امکان بومی سازی علم سنجی که در جای خود جزو مباحث مناقشه برانگیز جامعه علمی به شمار می رود، اینکه آیا علم سنجی در همه علوم از مبانی و منطق واحدی تبعیت می کند و یا باید برای علم سنجی علوم انسانی به دنبال منطق متفاوتی بود، یکی از دغدغه مندی های اصحاب علوم انسانی محسوب می شود. این مقاله، با در نظر گرفتن مفهومی عام از فلسفه و مبانی علوم و با الهام از نظریه لاکلا و موفه، از روش توصیفی و تحلیلی استفاده نموده تا از این طریق ضمن توجیه علمی لزوم استقلال نسبی علم سنجی علوم انسانی از مطلق علم سنجی، امکان شکل گیری مکتب علم سنجی علوم انسانی را مورد بررسی قرار دهد. از آنجا که شکل گیری مکتب علم سنجی علوم انسانی نیازمند ارائه تصویری عملی از آن نیز می باشد، شش سئوال کاربردی نیز در این مقاله بر اساس روش تحقیق کیفی مطرح و پاسخ های اولیه ای به این پرسش ها ارائه شده است.

بررسی ها نشان می دهد که فعالیت های مربوط به توسعه علم، فن آوری و نوآوری، به عنوان پیشران های اصلی بهره وری و رشد اقتصادی محسوب می شود و به طور چشم گیری به توسعه اقتصادی و بهبود سطح زندگی جوامع یاری می رساند. بر این اساس، دولت ها و سازمان های بین المللی، همواره با بهره گیری از شیوه های مختلف و در ابعاد گوناگون، سنجش و ارزیابی علم، فن آوری و نوآوری را در دستور کار خود قرار می دهند.مقاله حاضر در نظر دارد با تکیه بر روش کتابخانه ای و بهره گیری از اسناد، مدارک و شواهد موجود، ضمن شناسایی جایگاه شاخص های علم سنجی در دستورالعمل های بین المللی سنجش علم، فن آوری و نوآوری، رویکردها و شیوه های موجود در هر یک از این دستورالعمل ها را در زمینه سنجش علم ، فن آوری و نوآوری مورد بررسی، مطالعه و مقایسه قرار دهد و به ارزیابی مقایسه ای ویژگی ها و تفاوت های آن ها با یکدیگر بپردازد. شاخص های علم سنجی «موسسه اطلاعات علمی(ISI) »، «دستورالعمل اسلو(Oslo) » و «دستورالعمل های خانواده فراسکاتی (Frascati) »، که هر یک از ابعاد گوناگون سنجش علم، فن آوری یا نوآوری را مورد توجه قرار می دهد، از جمله مواردی است که در مقاله حاضر مورد بررسی و مطالعه قرار می گیرد. یافته های این تحقیق نشان می دهد که در هر یک از این دستورالعمل ها، شاخص های کتاب سنجی و علم سنجی دارای جایگاه ویژه ای است. نتایج این تحقیق می تواند ضمن گشودن افق های تازه این حوزه برای متخصصان علوم کتابداری و اطلاع رسانی، زمینه های لازم را برای ورود آن ها به مباحث مطرح در این زمینه ایجاد نماید.

سابقه و هدف: شاخص های موجود علم سنجی دارای نقاط قوت و ضعف هستند. این پژوهش با هدف ارائه شاخص جدیدی از علم سنجی در ارزیابی بازده علمی پژوهشگران به نام شاخص  Multifold انجام شد. مواد و روش ها: این مطالعه درباره 96 پژوهشگر در دانشگاه علوم پزشکی مازندران که حداقل 2 مقاله در پایگاه Scopus و حداقل 1 استناد دریافتی به مقالات داشتند، انجام شد. برای گردآوری داده ها از چک لیستی که دربرگیرنده متغیرهای سن علمی افراد، جذر تعداد کل مقالات فرد و جمع ارجاعات به مقالات برتر بود، استفاده شد. برای تحلیل های آماری مانند آنالیز فاکتوریال، آزمون کایزر و کرویت بارتلت و ماتریس هم بستگی، از نرم افزار SPSS نسخه 22 استفاده شد. برای اثبات قابل اعتماد بودن Multifold index، از آزمون ویژگی عملکردی و سطح زیر منحنی راک استفاده شد و حساسیت سنجی انجام شد که قدرت پیش بینی 99 درصد و توان تشخیصی 0/7 استخراج شد. یافته ها: در محاسبه شاخص Multifold index، بیش ترین وزن به H-index به میزان 0/238 تعلق دارد و میزان عددی که ارائه می دهد، منطقی است و همه جوانب فعالیت علمی فرد را می سنجد. این شاخص برای محققانی که شاخص H یکسان دارند، متفاوت است. استنتاج: شاخص Multifold index به نوعی ارزیابی کیفی منجر می شود و همه جوانب فعالیت های علمی افراد را در نظر می گیرد. در ارزیابی ها، پیش بینی وضعیت علمی پژوهشگران و تدوین نقشه جامع علمی در کشور، می توان از آن بهره برد.

سابقه و هدف: امروزه استخراج شاخص های علم سنجی در پیش بینی وضعیت علمی پژوهشگران، سازمان و کشورها در عرصه های گوناگون ملی، بین المللی کاربردهای فراوانی پیدا کرده است. هدف مطالعه حاضر، تعیین میزان مشارکت در تولید علم و الگوی مشارکت پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی همدان بر اساس سه پایگاه اطلاعاتی Web of Science، Scopus و Google Scholar می باشد.مواد و روش ها: این مطالعه از نوع علم سنجی و کاربردی است و بر اساس اطلاعات 100 پژوهشگر برتر پایگاه اطلاعاتی ISI از نظر تعداد مقالات در سال 2014 انجام شد. تعداد مقالات، استنادات، شاخص اچ ایندکس برای این 100 نفر برتر از پایگاه های WoS، Scopus و Google Scholar از سال 2012 تا 2014 استخراج گردید. تحلیل ها با استفاده از نرم افزار SPSS، Stata و R انجام شد.یافته ها: تعداد انتشارات و استنادات در هر سه پایگاه طی سه سال روندی افزایشی داشته است. همبستگی تعداد انتشارات گوگل اسکالر با تعداد استنادات وب علوم و اسکوپوس ضعیف اما معنی دار بود. برازش مدل رگرسیون دوجمله ای منفی نشان داد، افزایش یک مقاله در گوگل اسکالر هفت درصد تعداد انتشارات وب علوم و اسکوپوس را افزایش می دهد. برازش مدل رگرسیون دوجمله ای منفی متورم در صفر نشان داد، شانس صفر بودن تعداد استنادات اسکوپوس و وب علوم با افزایش یک مقاله در گوگل اسکالر به ترتیب 0.66 و 0.27 برابر می شود و با افزایش تعداد استنادات در گوگل اسکالر تعداد استنادات اسکوپوس و وب علوم به ترتیب 2% و 3% افزایش می یابد.نتیجه گیری: تعداد انتشارات، استنادات و شاخص هرش در سه پایگاه داده ارتباط قوی مستقیم دارند. مدل دوجمله ای منفی و دو جمله ای منفی متورم در صفر می تواند به ترتیب مدلی مناسب برای تعداد انتشارات و استنادات در پایگاه اسکوپوس و وب علوم باشد.

انسان با تهذیب نفس و علم حضوری می تواند حضور علت هستی بخش را درک نماید؛ لذا در فلسفه اسلامی خداوند حاضر علی الاطلاق است. اما پرسش از چرایی عدم انکشاف حضور الهی به طور گسترده برای بشر از طریق روش هایی مانند تجربه دینی ذهن فیلسوفان دین را به خود مشغول داشته است و تقریرات شلنبرگ در استدلال به اختفای الهی برای الحاد، در این میان نقش محوری دارد. عمده پاسخ ها به علت اختفای الهی از منظر وجودی، فلسفی، عرفانی و کلامی است. اما در پژوهش حاضر به روش تحلیل محتوایی سعی شده است رویکردهای انسانی تراویس دامزدی مورد ارزیابی قرار گیرد. وی با بیان مواردی مانند شاخص انزجار آسیب دیده، شاخص انزجار محدودیت وجودی، شاخص ترس و امید و شاخص از خود بیگانگی سعی در طرح دلایل اختفای الهی نموده است. در این مقاله عمده نقدهای این رویکرد انسانی مواردی چون نسبی گرایی و استقرای ناقص، بی نیاز نبودن از رویکردهای کلامی مانند تدبیر، حکمت و لطف الهی، ارائه تصویری منفعل از خداوند و عدم توجه به بعد اجتماعی دین، دانسته شده است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

هدف: شناسایی شاخص های علم سنجی گمراه کننده و گزارش رواج استفاده مجله های ایرانی از آنها. روش شناسی: تمامی 410 مجله ایرانی نمایه شده در وب سایت 35 شاخص علم سنجی مطالعه شدند. داده ها از وب سایت های شاخص ها و وب سایت مجله ها گردآوری و با استفاده از نرم افزار اکسل تحلیل شد. یافته ها: ویژگی های شاخص های گمراه کننده مانند از دسترس خارج شدن ناگهانی وب سایت، بسیار زیادبودن مجله های استفاده کننده، روش شناسی مبهم و غیرعلمی، ندادن اطلاعات دقیق تماس و نشانی موسسه، معرفی نکردن کادر علمی و اجرایی ارزیابی و محاسبه شاخص مجله ها، دریافت هزینه برای محاسبه شاخص مجله، و انجام سریع محاسبه مشخصه آنها شناخته شد. نام 410 مجله ایرانی در وب سایت 23 شاخص گمراه کننده وجود دارد. 49 عنوان مجله معتبر زیرنظر وزارت علوم و 101 عنوان مجله معتبر زیرنظر وزارت بهداشت دست کم یک شاخص گمراه کننده را در وب سایت خود آورده اند. 56% از مجله های استفاده کننده از شاخص های گمراه کننده وابسته به دانشگاه ها/موسسات علوم پزشکی هستند. نتیجه گیری: استفاده از شاخص های علم سنجی گمراه کننده برای اعتبار مجلات علمی زیان بار است و می تواند نام آنها را در فهرست مجلات چپاولگر و نامعتبر قرار دهد. لازم است دست اندرکاران این مجلات از نمایه شدن در چنین شاخص هایی بپرهیزند و به پایگاه های اطلاعاتی و استنادی معتبر روآورند.

در سال های اخیر تولیدات علمی در حوزه علوم پزشکی رشد چشمگیری داشته و تعیین شاخص مناسب برای سنجش آن ها نیز ضروری است. هدف از تحقیق حاضر، بررسی مروری وضعیت شاخص های موجود علم سنجی و شاخص علم سنجی مطلوب برای ارزیابی بروندادهای علمی در حوزه علوم پزشکی است. در این مطالعه مروری، با استفاده از کلیدواژه های فارسی (علم سنجی، شاخص، مجلات، دانشگاه، پژوهشگر) در پایگاه های فارسی مگیران، نورمگز، ایرانداک، کتابخانه ملی، علوم منطقه ای، مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، سیویلیکا و کلیدواژه های لاتین (Scientometric, indicator, Journals, University, Researcher) در پایگاه های خارجی با جستجوی پیشرفته Google، Pubmed، Google scholar، Scopus، ISI وResearch gate کاوش صورت پذیرفت. در این راستا سعی شده مرتبط ترین پیشینه ها در محدوده سال های 2019-2005 به شرح زیر استخراج شوند. در نتیجه جستجو براساس وجودکلیدواژه در عنوان مقاله، 28 مقاله که واجد اطلاعات معتبر و قابل اعتماد بوده اند، موردبررسی قرار گرفتند. یافته های استخراج شده از مطالعات نشان داد که در تمامی پژوهش ها یک وجه مشترک وجود دارد، که شاخص های موجود نمی توانند به تنهایی بروندادهای علمی را به صورت جامع ارزیابی نمایند و همه محققان در پژوهش های خود به دنبال ارایه شاخصی جدیدی بودند تا مکمل و یا جایگزین شاخص ها گردند. بنابراین کار علمی فعالیتی پیچیده است که باید توسط بیش از یک متریک ارزیابی شود و نیاز به لزوم به کارگیری شاخص های ترکیبی را نمی توان نادیده گرفت. چرا که امروزه علم سنجی در شناخت بهتر نقاط قوت و ضعف و تبیین و پیش بینی وضعیت علمی پژوهشگران، دانشگاه های علوم پزشکی کاربردهای فراوان یافته است.